Võng mạc là lớp mô thần kinh ở mắt có vai trò quan trọng trong việc truyền tải hình ảnh đến não. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp vì lý do chủ quan hoặc khách quan có thể dẫn đến tình trạng rách võng mạc.
1.Rách võng mạc là gì?
Rách võng mạc là tình trạng lớp mô thần kinh võng mạc bị rách và bong ra khỏi vị trí vốn có ở bên trong mắt. Bình thường, võng mạc là lớp mô thần kinh mỏng nằm ở phía trong cùng của mắt.
Tại đây, nó đóng vai trò như tấm phim trong máy chụp ảnh, ghi lại toàn bộ hình ảnh bên ngoài và truyền đến não. Nhờ đó mà con người có thể nhận biết được thế giới xung quanh.
Khi võng mạc bị rách, dịch trong mắt tràn xuống dưới võng mạc. Điều này khiến cho lớp võng mạc dần bị tách ra khỏi vị trí ban đầu.Võng mạc lúc này sẽ không còn được nuôi dưỡng. Lâu dần sẽ khiến cho bệnh nhân nhìn mờ (mất thị lực một phần), hoặc thậm chí là mù vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời.
2. Nguyên nhân
- Bong võng mạc xảy ra khi trên võng mạc xuất hiện một hay nhiều vết rách. Khi đó, phần dịch kính bên trong mắt sẽ chảy qua vào lỗ rách và tràn xuống phía dưới võng mạc, tách dần võng mạc ra khỏi lớp mô nuôi dưỡng phía bên dưới.
- Vết rách được hình thành từ các thoái hóa võng mạc, đặc biệt là thoái hóa võng mạc chu biên. Những người có tiền sử chấn thương mắt, cận thị nặng, xuất huyết dịch kính võng mạc, bệnh võng mạc đái tháo đường… là những đối tượng có nguy cơ bị bong võng mạc cao hơn so với người bình thường.
- Các thoái hóa võng mạc chu biên có thể bắt gặp ở mọi đối tượng nhưng hay gặp ở người bị cận thị nặng.
- Các trường hợp rách võng mạc chu biên có thể xảy ra khi xảy ra hiện tượng bong dịch kính sau, hay gặp ở tuổi 60 -70 tuổi.
- Chấn thương mắt có thể gây ra rách võng mạc do chấn động hoặc do hoại tử võng mạc chu biên.
3. Phân loại bong võng mạc
- Lâm sàng chia bong võng mạc ra làm 2 loại:
- Bong võng mạc nguyên phát: do có một hay nhiều lỗ hoặc vết rách ở lớp thần kinh cảm thụ. Do đó còn được gọi là bong võng mạc có rách.
- Bong võng mạc thứ phát: là tình trạng lắng đọng chất lỏng ở khoang dưới võng mạc nhưng không do những vết rách hay lỗ rách của lớp thần kinh cảm thụ mà thứ phát sau một quá trình bệnh lý của võng mạc, dịch kính hay màng bồ đào.
Có hai nhóm bong võng mạc thứ phát:
- Một là bong võng mạc do co kéo: các tổ chức tân tạo dính bất thường lên mặt trong của lớp thần kinh cảm thụ của võng mạc bị co lại và tách ra. Loại này hay xảy ra ở bệnh nhân bị tiểu đường và quá trình tiến triển của bệnh khá thầm lặng và diễn ra cũng không quá nhanh.
- Hai là bong võng mạc xuất tiết: chất dịch rò rỉ vào vùng nằm dưới võng mạc, nhưng không có bất kỳ vết xước hay rách nào trên võng mạc. Loại này thường do các bệnh về võng mạc gây ra, bao gồm các rối loạn gây viêm (inflammatory disorders) hoặc chấn thương mắt. Những bệnh này gây nên sự rối loạn hàng rào máu võng mạc hoặc hắc – võng mạc, từ đó tạo điều kiện cho dịch kính có thể rò rit xuống lớp dưới võng mạc.
4. Triệu chứng
Triệu chứng lâm sàng
- Thấy chớp sáng (ánh sáng nhấp nháy) ở góc mắt
- Xuất hiện tình trạng ruồi bay (nhìn thấy chấm đen) hoặc màng đen che trước mắt
- Mắt nhìn nhòe, mờ đi một cách đáng kể
- Trường hợp bong võng mạc toàn bộ, bệnh nhân thường chỉ còn phân biệt được sáng tối
- Nhiều trường hợp bệnh xuất hiện đột ngột khiến bệnh nhân mất thị lực toàn phần ở một mắt.
Triệu chứng cận lâm sàng
- Khi bác sĩ soi đáy mắt có thể thấy hố võng mạc, rách hoặc bong
- Siêu âm nhãn cầu giúp khảo sát hình ảnh võng mạc và một số cấu trúc nội nhãn khác. Từ đó cung cấp thông tin về tình trạng bong (rách) võng mạc.
5. Các phương pháp điều trị
Nếu võng mạc bị rách nhưng việc bong chưa xảy ra, việc điều trị nhanh có thể ngăn ngừa sự xuất hiện của việc bong hoàn toàn. Nếu võng mạc bị bong, cần được điều trị bằng phẫu thuật.
Có nhiều phương pháp điều trị bong võng mạc. Một số phương pháp giúp điều trị những vết rách và lỗ nhỏ, gồm:
- Phẫu thuật Laser – Các vết đốt nhỏ được thực hiện xung quanh lỗ bị rách giúp “hàn” võng mạc về vị trí cũ.
- Cryopexy (Làm lạnh cường độ cao) – Điều trị bằng cách đông lạnh cũng có thể điều trị những vết rách hoặc lỗ nhỏ. Làm lạnh cường độ cao ở những vùng xung quanh lỗ rách và giúp gắn võng mạc trở lại vị trí cũ.
- Bơm khí (Gas injection) – Ở phương pháp này, bác sĩ nhãn khoa sẽ bơm một bong bóng khí vào mắt. Bác sĩ có thể thực hiện phương pháp này kết hợp với điều trị bằng laser hoặc Cryopexy. Bóng khí có thể giúp đẩy võng mạc về lại thành mắt trong khi điều trị bằng laser hoặc Cryopexy giúp võng mạc gắn chặt trở lại vị trí cũ, bóng khí có thể tự biến mất sau một tuần.
Hầu hết các trường hợp bị bong võng mạc đều được điều trị bằng phẫu thuật, bao gồm:
- Ấn độn củng mạc: gây dính võng mạc vào các lớp phía dưới từ bên ngoài. Phương pháp này hay được sử dụng ở những người trẻ cận thị nặng, rách võng mạc không ở quá phía sau hậu cực hoặc không có quá nhiều lỗ rách.
- Cắt dịch kính, laser nội nhãn và bơm khí nở hoặc silicon nội nhãn, có tác dụng gây dính võng mạc từ bên trong.
Sau mổ, thị lực có thể tăng hoặc như cũ hoặc giảm tuỳ theo thời gian bị bong và tình trạng bong nặng hay nhẹ. Nếu bong võng mạc chưa qua hoàng điểm, tức là vùng nhìn trung tâm của bệnh nhân chưa bị ảnh hưởng thì kết quả thị lực sẽ cao. Nếu đã bong qua hoàng điểm thì phục hồi tùy thuộc vào thời gian bong và các tổn thương phối hợp. Một số trường hợp do bệnh nặng nên cần phải mổ thêm một hoặc hai lần nữa và có khi phải sử dụng những loại thuốc đặc biệt bơm vào trong mắt để làm cho võng mạc áp trở lại.
6. Cách phòng ngừa bệnh rách võng mạc
Phòng ngừa từ sớm cũng là cách để hạn chế những ảnh hưởng nghiêm trọng mà bong (rách) võng mạc gây ra.
- Đi khám ngay khi có các triệu chứng bất thường ở mắt
- Luôn mang theo kính bảo hộ khi làm các công việc đặc thù
- Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, kiểm soát lượng đường trong máu.
- Duy trì khám mắt định kỳ, đặc biệt là với những người có nguy cơ bong võng mạc
______________________________
BỆNH VIỆN MẮT HOA LƯ
Địa chỉ: 153-161 Lê Đại Hành, Phố Thanh Sơn, Phường Thanh Bình, TP. Ninh Bình
Hotline: 0878.135.135
Website: mathoalu.com | Facebook: Bệnh viện Mắt Hoa Lư | Youtube: Bệnh viện Mắt Hoa Lư
